2024_GR_00311 - Stadsnatuurpark Tommelen - Beheerovereenkomst - Goedkeuren
Samenstelling
Aanwezig
Guido Fissette, voorzitter; Steven Vandeput, burgemeester; Marc Schepers, schepen; Dymfna Meynen, schepen; Habib El Ouakili, schepen; Laurence Libert, schepen; Rik Dehollogne, schepen; Nele Kelchtermans, schepen; Frank Dewael, schepen; Derya Erdogan, schepen; Michel Froidmont, gemeenteraadslid; Brigitte Smets, gemeenteraadslid; Karolien Mondelaers, gemeenteraadslid; Tom Vandeput, gemeenteraadslid; Kevin Schouterden, gemeenteraadslid; Pieter Cuppens, gemeenteraadslid; Joske Dexters, gemeenteraadslid; Bert Lambrechts, gemeenteraadslid; Frank Troosters, gemeenteraadslid; Joost Venken, gemeenteraadslid; Kim De Witte, gemeenteraadslid; Stefan Hendrickx, gemeenteraadslid; Inge Hendrikx, gemeenteraadslid; Tom Cox, gemeenteraadslid; Raf Martens, gemeenteraadslid; Bart Moors, gemeenteraadslid; Koen Ooms, gemeenteraadslid; Dietrich Vandereyken, gemeenteraadslid; Carlo Gysens, gemeenteraadslid; Maryam Jamshid, gemeenteraadslid; Philip Dehollogne, gemeenteraadslid; Hubert Lenssen, gemeenteraadslid; Dirk Sweron, gemeenteraadslid; Marc Roppe, gemeenteraadslid; Peter Briers, gemeenteraadslid; Sameer Srivastva, gemeenteraadslid; Dirk Thoelen, gemeenteraadslid; Mark Leppens, gemeenteraadslid; Peter Vanaken, adjunct-algemeendirecteurAfwezig
Gerald Corthouts, gemeenteraadslid; Silvie Nickmans, gemeenteraadslid; Anne Caelen, gemeenteraadslid; Koen Deconinck, algemeen directeurSecretaris
Peter Vanaken, adjunct-algemeendirecteurVoorzitter
Guido Fissette, voorzitterStemming op het agendapunt
Aanwezig
Guido Fissette, Steven Vandeput, Marc Schepers, Dymfna Meynen, Habib El Ouakili, Laurence Libert, Rik Dehollogne, Nele Kelchtermans, Frank Dewael, Derya Erdogan, Michel Froidmont, Brigitte Smets, Karolien Mondelaers, Tom Vandeput, Kevin Schouterden, Pieter Cuppens, Joske Dexters, Bert Lambrechts, Frank Troosters, Joost Venken, Kim De Witte, Stefan Hendrickx, Inge Hendrikx, Tom Cox, Raf Martens, Bart Moors, Koen Ooms, Dietrich Vandereyken, Carlo Gysens, Maryam Jamshid, Philip Dehollogne, Hubert Lenssen, Dirk Sweron, Marc Roppe, Peter Briers, Sameer Srivastva, Dirk Thoelen, Mark Leppens, Peter VanakenMotivering
Aanleiding en context
Natuurgebied Tommelen herbergt o.a. een reeks zeldzame amfibieën. Met oog op het behoud en het versterken van de plaatselijke biodiversiteit dient het natuurgebied zeer goed beheerd te worden! Het beheer van het natuurgebied werd daarom door de stad Hasselt overgedragen aan vzw Natuurpunt Beheer.
De huidige beheerovereenkomst zal volgend jaar (2025) in april aflopen en moet bijgevolg vernieuwd worden.
In tegenstelling tot de huidige beheerovereenkomst willen we in de nieuwe beheerovereenkomst de periode van beheer verlengen van 9 jaar naar 27 jaar. Enkel als de periode van beheer minimum 24 jaar bedraagt, kan vzw Natuurpunt een beheerplan door het Agentschap Natuur en Bos laten goedkeuren en een broodnodige subsidie genereren om dit plan te verwezenlijken.
Tot op heden beheerde Natuurpunt het natuurgebied Tommelen zonder enige vorm van subsidie!
Met oog op een duurzaam behoud van het natuurgebied moeten, met oog op de problematiek van aanhoudende perioden van droogte (Verandering van het klimaat), alle percelen van de vorige overeenkomst opnieuw deel uitmaken van het natuurgebied.
Argumentatie
Natuurgebied Tommelen herbergt o.a. een reeks zeldzame amfibieën, waaronder de Kamsalamander (Rode lijst). Met oog op het behoud en het versterken van de plaatselijke biodiversiteit dient het natuurgebied zeer goed beheerd te worden! Het beheer van het natuurgebied werd daarom door de stad Hasselt overgedragen aan vzw Natuurpunt Beheer (Maatschappelijke zetel te 2800 Mechelen, Coxiestraat 11).
De beheerovereenkomst van 15 december 2016, met een termijn van negen jaar tussen de Stad Hasselt en de vzw Natuurpunt Beheer, eindigt op 21 april 2025 en dient best opnieuw verlengd te worden. VZW Natuurpunt Beheer heeft immers haar verplichtingen, zoals opgenomen in de oorspronkelijke overeenkomst, steeds correct uitgeoefend.
In tegenstelling tot de huidige beheerovereenkomst willen we in de nieuwe beheerovereenkomst de periode van beheer verlengen van 9 jaar naar 27 jaar. Enkel als de periode van beheer, conform het Decreet tot wijziging van de regelgeving inzake natuur en bos (9 mei 2014) en de bijhorende uitvoeringsbesluiten (28 oktober 2017), minimum een looptijd heeft van 24 jaar, kan vzw Natuurpunt een beheerplan door het Agentschap Natuur en Bos laten goedkeuren en een broodnodige subsidie genereren om dit plan te verwezenlijken.
Met oog op een duurzaam behoud van het natuurgebied moet er immers dringend geïnvesteerd worden om het natuurgebied te ontsluiten! Natuurgebied Tommelen ligt volledig ingesloten tussen twee woonwijken, een autostrade en een spoorwegemplacement. Een dergelijke isolatie kan leiden tot het uitsterven van minder mobiele soorten zoals de kamsalamander.
Daarnaast is het noodzakelijk dat in de nieuwe overeenkomst, o.a. met oog op de aanpak van de problematiek van aanhoudende perioden van droogte (Verandering van het klimaat), alle percelen van de huidige overeenkomst voor 27 jaar deel uitmaken van het natuurgebied!
Tijdens de afgelopen jaren 2022 en 2023 vielen in het oude deel van het natuurgebied een belangrijk aantal poelen droog. Dit in tegenstelling tot enkele poelen in het KMO-gebied. Bovendien kan tijdens een periode van aanhoudende droogte vanuit het KMO-gebied het bestaande bufferbekken aangesproken worden om te verhinderen dat een reeks nabijgelegen poelen zouden droogvallen.
Deze zgn. KMO-zone is volgens Natuurpunt bovendien belangrijk voor de toekomst van Tommelen als natuurgebied, onder meer omdat:
- Een gezonde amfibieënpopulatie twee biotopen nodig heeft om te overleven; een waterbiotoop voor de voortplanting en een landbiotoop om de rest van het jaar te leven. Terwijl de grote weide met de poelen als waterbiotoop fungeert is de zgn. KMO-zone onmisbaar als landbiotoop om de populatie de rest van het jaar te laten overleven. Het gebied is optimaal hiervoor; het heeft een sterk variërende vochtgradiënt van zuid-west naar noord-oost, er is voldoende structuurvariatie en een soortenrijke vegetatie met veel insecten. Het wegvallen van dit landbiotoop zou een dramatische weerslag hebben op de overlevingskansen van de actuele populatie.
- het volledige zuid-westelijke deel dat bebost is cruciaal is voor de watervoorziening van een belangrijk deel van de grote weide. Het bosje watert af naar een cascade van een twaalftal poelen die op hun beurt een overstromingsgebiedje voeden ter hoogte van de Spoorwegstraat. Deze poelen behoren hierdoor tot de langst waterhoudende poelen van het hele gebied en zijn daarom bijzonder belangrijk in de strijd tegen de steeds maar toenemende verdroging. Je ziet ze hieronder aangeduid in het rood:
- het noordelijke deel langs de Spoorwegstraat in de winter en het voorjaar een ±40m brede plas-dras-zone vormt. Dit biotoop heeft een bijzonder hoge rijkdom aan insecten, dé voedselbron voor de amfibieën en het vormt een verbindingszone tussen het overstromingsbekken en de grote weide
- er een jaarlijkse amfibieëntrek is vanuit het gebied tussen de Tommelenstraat en de Grote Ring. Deze trek gebeurt dwars door de zgn. KMO-zone
- een belangrijk stuk van het wandelnetwerk over de zgn. KMO-zone loopt. Dit wordt net het meest intensief gebruik door de buurtbewoners omdat het het dichtst aansluit bij de wijk en omdat het bovendien het jaar rond goed bewandelbaar is (wat niet overal het geval is).
De nieuwe beheerovereenkomst zal aansluitend op de vorige overeenkomst ingaan op 22/04/2025.
Volgende percelen zullen opnieuw in beheer overgenomen worden:
71326F0043/00B000, 71326F0019/00C000, 71326F0026/00R000, 71326F0020/00C000, 71326F0025/00F000, 71326F0028/00G000, 71326F0026/00P002, 71326F0020/00F000, 71326F0046/00A000, 71326F0041/00R003, 71326F0020/00D000, 71326F0016/00M000, 71326F0021/00H000, 71326F0020/00E000, 71326F0044/00B000, 71326F0024/00P000, 71326F0027/00G000, 71326F0017/00F000, 71326F0048/00D000, 71326F0043/00K000, 71326F0041/00Y003
Eenzijdige opzegging door de Stad Hasselt is mogelijk indien deze vaststelt dat de beheerder niet voldoet aan zijn verplichtingen opgenomen in de overeenkomst.
De overeenkomst wordt dan ontbonden per datum van het aangetekend schrijven van de opzegging.
De overeenkomst wordt gesloten ten kosteloze titel.
Juridische grond
Het Decreet Lokaal Bestuur van 22 december 2017, meer bepaald artikels 40, betreffende de bevoegdheden van de gemeenteraad.
De wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motiveringsplicht van bestuurshandelingen, en latere wijzigingen.
Het Bestuursdecreet van 7 december 2018.
Het Decreet Lokaal Bestuur van 22 december 2017, meer bepaald artikels 326 tot en met 341 betreffende het bestuurlijk toezicht.
Financiële informatie
Het gaat over een samenwerkingsovereenkomst tussen de stad Hasselt en Natuurpunt
Er zijn echter voor de stad Hasselt geen kosten aan verbonden.
Adviezen
Dienst planning kan akkoord gaan met de beheersovereenkomst op uitzondering van de gronden gelegen binnen de gele arcering op onderstaand plan. Het betreffen de gronden gelegen binnen de bestemmingszones: zone voor gekoppelde bebouwing, buurtlaan, projectzone 1, groene buffer, park en bedieningszone.
Het verlenen van een beheersovereenkomst voor 27 jaar, gekoppeld aan de opmaak van een natuurbeheersplan type 4, zou het gebruik van de gronden i.f.v. hun juridische bestemming compromitteren.
Zolang de gronden niet ontwikkeld worden volgens hun juridische bestemming kunnen ze ingezet worden i.f.v. het achterliggend natuurgebied Tommelen. Bij een eventuele inrichting i.f.v. hun bestemming zal er wel rekening gehouden worden met de ligging grenzend aan het natuurgebied.
Dienst planning verleent een voorwaardelijk gunstig advies.
GUNSTIG: Besluit en beheersovereenkomst zijn in orde voor dienst Grondbeleid.
Gelieve ons na afloop een getekende versie te bezorgen voor archivering op grondbeleid@hasselt.be
Het natuurgebied Tommelen is een belangrijk gebied met natte natuur in de onmiddellijke omgeving van het stadscentrum van Hasselt. Natte natuur is van cruciaal belang om het omliggend stedelijk gebied te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering. Zo blijven deze wijken aantrekkelijke gebieden om te wonen, zonder wateroverlast bij hevige regenbuien en met een aangename temperatuur, ook in de warme zomermaanden. Vooral de wijken in de onmiddellijke omgeving van Tommelen, nl. Runkst binnen Singel (Cederpark), Runkst buiten Singel en Schimpen tussen spoorweg en E 313 (omgeving Dormaalstraat) zullen profiteren van de nabijheid van Tommelen.
In heel Vlaanderen staat natte natuur erg onder druk, zowat 3/4 is al verdwenen. Een van de doelstellingen van de Blue Deal van de Vlaamse overheid is dan ook een betere bescherming van natte natuur. Het Hemelwater- en Droogteplan van Hasselt, opgesteld i.k.v. de Blue Deal, zet dan ook in op het behouden van de bestaande groenblauwe netwerken, beperken van (nieuwe) verharding en het inzetten op bronmaatregelen om het hemelwater zoveel mogelijk ter plaatste te houden. Door een degelijk, planmatig beheer van het natuurgebied Tommelen worden deze doelstellingen gerealiseerd.
Het natuurgebied Tommelen biedt diverse ecosysteemdiensten (ESD's) aan de wijken in de omgeving. ESD's zijn diensten die de natuur ons leveren. De belangrijkste ESD die Tommelen levert is de buffering van hemelwater bij hevige neerslag. Het gebied vangt heel wat water op tijdens regenbuien. Aangezien voornamelijk het Cederpark een probleemgebied is voor pluviale overstromingen (door regenbuien), is het wenselijk om natuurgebied Tommelen en de omliggende niet-ontwikkelde zones zo goed mogelijk te beheren om hun waterbufferende capaciteiten te bewaren en eventueel te verhogen. In de toekomst, wanneer neerslag nog vaker in piekbuien zal vallen, is de aanwezigheid van Tommelen cruciaal om zware wateroverlast te vermijden. Daarnaast heeft Tommelen een positief effect op de stedelijke hittestress. Door de aanwezigheid van het water en de kleine bosgebieden is er een betere nachtelijke afkoeling van het gebied, waardoor hittestress beperkt blijft. Dit effect is vooral van belang bij lange, heel warme periodes in de zomer. Het temperatuurverschil tussen het bebouwd gebied en meer natuurlijke gebieden kan oplopen tot > 5 °C. Daarnaast heeft het natuurgebied Tommelen een belangrijke maatschappelijke en sociale meerwaarde voor de bewoners van de dichtbevolkte wijken rondom het gebied. De nabijheid van (toegankelijke) natuur in de onmiddellijke omgeving van de woning heeft een positief effect op de mentale en fysieke gezondheid van de bewoners.
Hieruit blijkt dat het behouden en correct beheren van het natuurgebied Tommelen een voorwaarde is voor een klimaatrobuuste omgeving. Een degelijk, planmatig ecologisch beheer, gebaseerd op het meest recente wetenschappelijk onderzoek is hiervoor belangrijk. De verlenging en uitbreiding in tijd van de beheersovereenkomst, zodat er een beheersplan kan opgesteld worden, is vanuit klimaatadaptatie zeer wenselijk. Hoe groter het aaneengesloten gebied, hoe groter het positieve effect van de ecosysteemdiensten. Bovendien wordt het gebied zelf daardoor ook beter bestand tegen de gevolgen van klimaatverandering. De verdere ontwikkeling van de omgeving naar harde bestemmingen is vanuit het oogpunt van klimaatadaptatie absoluut niet wenselijk.
Regelgeving bevoegdheid
Besluit
Artikel 1
De gemeenteraad keurt de vernieuwde beheerovereenkomst aangaande natuurgebied Tommelen goed en dit voor een periode van 27 jaar.
Artikel 2
De overeenkomst wordt gesloten ten kosteloze titel.