In 2020 engageerde stad Hasselt zich om samen met Trage Wegen vzw, inwoners en lokale organisaties het netwerk van trage wegen te inventariseren en een beleidskader op te maken dat voldoet aan de bepalingen van het Vlaams decreet houdende de gemeentewegen (oftewel Gemeentewegendecreet) van 03.05.2019.
Dit beleidskader heeft als doel de trage wegen in onze stad te beschermen, te verbeteren en te promoten als belangrijk onderdeel van onze leefomgeving.
Het beleidskader houdt geen beslissingen in over het juridische statuut van individuele verbindingen. Concrete acties m.b.t. het tragewegennetwerk dienen steeds weg per weg en met de nodige neutraliteit, transparantie en inspraak bekeken te worden, volgens de regelgeving van toepassing door het Gemeentewegendecreet.
Voorliggende NOTA met BIJLAGES vormt het beleidskader en verduidelijkt de rol die trage wegen vervullen in het versterken van Hasselt als belevingsvolle en beweegvriendelijke stad. Aanvullend is de TOOLBOX een inspiratieboek dat een brede waaier van initiatieven op, rond en over trage(re) wegen bundelt. Aan de hand van sprekende voorbeelden binnen en buiten Hasselt kunnen zowel stadsdiensten, beleidsmakers als inwoners en burgerinitiatieven concreet aan de slag met trage wegen en stapvriendelijke straten.
Tot slot wordt de TRAGEWEGENINVENTARIS, samen met alle adviezen die gekoppeld zijn aan een locatie, ter beschikking gesteld in een GIS-shapefile (niet als bijlage bij dit besluit). Zo wordt raadpleging en integratie in lopende planningsprocessen door alle stadsdiensten mogelijk gemaakt.
De fundamenten van dit beleidskader zijn de trage wegen: alle wegen, paden of routes die in principe niet toegankelijk zijn voor gemotoriseerd verkeer. Voetgangers en fietsers voelen er zich thuis en bepalen het ritme. Trage wegen maken Hasselt tot een beweegvriendelijke stad en een belevingsvolle stad.
Om tot een actuele kaart en databank van alle trage wegen te komen, werden gedurende de zomer van 2020 alle paden in Hasselt geïnventariseerd. 35 bereidwillige Hasselaars brachten met de hulp van een inventarisatie-app 3400 wegsegmenten in kaart.
Vandaag is 258 km (van de 388 km) aan trage wegen ook effectief toegankelijk. Dat is een mooi aantal. Toch zijn er vele trage wegen niet (duidelijk) toegankelijk en is niet elk gebied of elke buurt even goed ontsloten door trage wegen. Via dit project worden daarom knelpunten en kansen aangeduid.
Er werd bij deze visie-opbouw ook rekening gehouden met de reeds bestaande beleids- en planningscontexten zijnde:
- het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan (2009)
- groenplan (2020)
- buurtontwikkelingsvisie van Runkst (2021-2023)
- Participatietraject Buurtontwikkelingsvisie Kuringen-Heide (2021-heden)
- Masterplan Ten Hove Kermt (2022)
- Landinrichtingsplan Kiewit -Zonhoven VLM (2022)
- Bestuursakkoord Hasselt 2019-2024
- Speelweefselnetwerk (2020-2025)
- Basta Bende - Kinderraad Hasselt
- Gangmakers en koploperstraject Runkst (2019)
Het wensbeeld voor het traag netwerk is een stadsbreed ideaalbeeld op lange termijn en vormt een leidraad voor de versterking van trage wegen. Zes eigenschappen dienen als graadmeter voor die kwaliteit: de samenhang, de fijnmazigheid, de multifunctionaliteit, de veellagigheid, de mate waarin het netwerk ontsloten is en de flexibiliteit van het netwerk.
Het wensbeeld voor het traag netwerk hangt op aan drie typologieën. Het zijn lijnelementen die inzetten op de verbinding van tragewegensnippers tot langere tracés.
LANGEAFSTANDSWEG. Dit is een bovenlokale en ononderbroken verbinding langs herkenbare groenblauwe structuren of lijninfrastructuren, die zo meehelpt de leesbaarheid van het traag netwerk en het landschap te verhogen.
VERBINDER. Dit zijn tracés die bestemmingen en wijken aansluiten op langeafstandswegen.
VERFIJNER. Dit is een trage doorsteek of verbinding op microschaal. Deze typologie omvat enerzijds paden op wijk- of buurtniveau die het netwerk verfijnen doorheen bebouwing, binnengebieden en terreinen (functioneel, recreatief of als ontsluiting).
Een categorie die niet apart op de kaart getoond wordt maar wel het vermelden waard is, is de SCHAKEL. Deze maakt het mogelijk om als actieve weggebruiker barrières – zoals spoorwegen, autowegen en waterwegen – op een comfortabele manier te overwinnen en speelt zo een belangrijke rol binnen het stadsbrede verhaal van het wensbeeld.
De drie typologieën – langeafstandswegen, verbinders en verfijners – komen samen in een gebiedsdekkend en aaneengesloten netwerk.
Deze wenslijnen zijn een indicatie van een wenselijke verbinding tussen twee punten en vormen geen directe aanleiding tot realisatie. Ze duiden een zoekzone aan waar in overeenstemming met eigenaar(s) zal worden gezocht naar het meest wenselijke tracé. Het wensbeeld is richtinggevend en dynamisch en kan wijzigen in functie van realisaties en toekomstige opportuniteiten.
Samen met de stad werden er bovendien een aantal gebiedsgerichte en / of thematische invalshoeken (conform het GWD) uitgewerkt. Zij maken het mogelijk om stapsgewijs te werken (delen van) het wensbeeld op korte en middellange termijn. Dit zijn de zoekscenario’s als opstap naar actie of operationale beleidskeuzes (OBKs). Zij geven bijkomend en diepgaand richting aan het beleidskader. De OBKs maken het mogelijk voor beleidsmakers en administraties om op stads- en wijkniveau prioriteiten te stellen, een focus vast te leggen als het gaat over het versterken en optimaliseren van het traag netwerk. Deze operationele beleidskeuzes werden reeds goedgekeurd door het college van burgemeester en schepenen in de zitting van 21 april 2022.
De vier operationele beleidskeuzes voor Hasselt zijn de volgende:
OBK1 Buurtwegencheck
OBK2 Wandellussen
OBK3 Op avontuur door de vallei van Herk en Mombeek
OBK4 Beleefbare wijken
Voor de concrete uitwerking van deze operationele beleidskeuzes wordt rechtstreeks verwezen naar het beleidsplan als bijlage.
Belangrijk om nog te vermelden is dat dit hele plan volgens een participatief traject tot stand kwam, waarbij verschillende soorten stakeholders (zowel intern als extern) werden gehoord. Zo zijn er intern verschillende werktafels geweest waarbij diensten van verschillende departementen werden uitgenodigd om mee de krijtlijnen uit te zetten (Vergunningen, Planning, Mobiliteit, Groen, Publieke infrastructuur - Openbaar domein, Leefomgeving, Jeugd, Sport, Cultuur). Daarnaast werden er ook twee maal een samenwerking opgezet met de UHasselt Live Lab waarbij de Live-Project weken zorgde voor interactieve participatiemomenten in Katarina (CCH), Hollands Veld (De Tuimelaar) en Heilig-Hart (Vrijwilligersplein). Bovendien werd er ook een publieke werksessie georganiseerd waarbij verschillende stakeholders werden uitgenodigd om mee te denken. Er werd tot slot ook afgestemd met verschillende dorpsraden en met natuurverenigingen die actief zijn in de Herk-en Mombeekvallei.
Regelmatig werd er ook breed gecommuniceerd over het project:
- 24/04/2020 - Lancering oproep vrijwilligers inventarisatie + opmaak projectwebsite + bericht in de wijkkrantjes en Nieuwe Hasselaar
- 18/01/2021 - Persbericht opstart visie
- 15/10/2021 - Nieuwsbrief aan alle vrijwilligers inventarisatie
en geïnteresseerden
- 27/06/2022 - Persbericht OBK's
- 16/10/2022 - Dag van de Trage Weg - 3 bewegwijzerde wandelroutes werden aangeboden door Stad Hasselt
- 15/02/2023 - Nieuwsbrief Stavaza aan vrijwilligers inventarisatie
en geïnteresseerden + uitnodiging werktafels
- 31/03/2023 - Publieksmoment Live-Projectweek Heilig-Hart Vrijwilligersplein
Het voorliggende beleidskader vormt een visie en leidraad voor de uitbouw van een volwaardig traag netwerk in Hasselt. Het kader houdt geen beslissingen in over het juridische statuut van individuele verbindingen. Concrete acties zullen geval per geval en altijd in overleg met de betrokkenen bekeken worden, volgens de regelgeving van toepassing door het Gemeentewegendecreet. Voorgestelde adviezen of initiatieven impliceren dus geen onmiddellijke actie op het terrein en kunnen pas uitgevoerd worden na grondig bijkomend onderzoek en goedkeuring door de gemeenteraad.
De vervolgstappen, conform het decreet gemeentewegen, is om dit ontwerp beleidsplan te onderwerpen aan een openbaar onderzoek met daaraan gekoppeld een publieksmoment. Dit openbaar onderzoek zal opgestart worden na goedkeuring dit besluit op de gemeenteraad. Het openbaar onderzoek zal breed bekend worden gemaakt via de verschillende communicatiekanalen van stad Hasselt. Tijdens deze periode kan iedereen de documenten komen in kijken op het stadhuis, alsook zullen ze allemaal online raadpleegbaar zijn.
In deze periode zal er ook advies gevraagd worden aan de GECORO, aan de deputatie van Provincie Limburg en aan Agentschap Wegen en Verkeer.
Na sluiting van het openbaar onderzoek zullen alle bezwaren individueel behandeld worden en wordt er getracht de beleidsvisie definitief te laten goedkeuren door de gemeenteraad in het voorjaar van 2024.
Vanaf dan is het ook de bedoeling dat de tragewegenreflex (of het zoeken naar kansen voor trage wegen) ingang vindt in de dagdagelijkse werkpraktijk van zoveel mogelijk stadsdiensten. Het optimaliseren van het traag belevingsnetwerk is immers een proces. De optelsom van vele kleine beslissingen levert geleidelijk aan een robuust traag netwerk op. De stad gaat het engagement aan om visietrajecten en komende ontwikkelingen te toetsen aan (de kaarten van) het wensbeeld traag netwerk en de vier operationele beleidskeuzes.
Het decreet van de Vlaamse regering houdende de gemeentewegen van 3 mei 2019;
Het decreet lokaal bestuur van 22 december 2017 en latere wijzigingen;
Het Bestuursdecreet van 7 december 2018;
De wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motiveringsplicht van bestuurshandelingen;
De gemeenteraad keurt de voorlopige vaststelling van het ontwerp-beleidskader trage wegen, inclusief bijlagen 1 tot en met 8, goed.
Dit openbaar onderzoek zal opgestart worden na goedkeuring dit besluit op de gemeenteraad.
Het college van burgemeester en schepenen is belast met de verdere uitvoering van dit besluit.