Als centrumstad behaalden we in 2014 reeds het label ‘Kindvriendelijke Stad’, als één van de pioniers. We moeten echter toegeven dat er sindsdien heel wat veranderde: een nieuwe bestuursploeg trad aan in 2019, stad Hasselt evolueerde naar Groep Hasselt met een nieuwe algemeen directeur en een nieuwe directeur Vrije Tijd, maar ook de jeugddienst veranderde van samenstelling en aanpak. Dat resulteerde in de moedige beslissing om ons label niet te verlengen, maar het traject opnieuw af te leggen richting het behalen van het label in 2022.
Het traject, dat als einddoel heeft een visie en strategie rond kindvriendelijkheid te ontwikkelen, is gebaseerd op de input van kinderen, jongeren, studenten en gezinnen. We doorliepen 3 fases:
Fase 1: data-analyse
In een eerste fase van het project werd op basis van een vragenlijst, diepgaande gesprekken, kwalitatieve beleidsindicatoren en cijfermateriaal een beeld gevormd van de ‘staat van kindvriendelijkheid’. Hiervoor deden we een beroep op alle stedelijke diensten, lokale actoren en uiteraard op kinderen en jongeren. De thema’s hebben betrekking op de volledige leefwereld van kinderen en jongeren: welzijn & gezondheid, wonen, veiligheid, onderwijs & scholen, vrije tijd (sport, spel, cultuur en recreatie), mobiliteit & verkeer, milieu & duurzaamheid, publieke ruimte, participatie & actorschap van kinderen en jongeren.
We bereikten in totaal: 855 kinderen, 637 jongeren en 844 volwassenen.
De opvallendste resultaten van de data-analyse en de vragenlijsten vormden voeding voor verschillende focusgesprekken met onder andere stadsdiensten, de partners van het Huis van het Kind, directie van Hasseltse scholen (kleuter, lager en secundair), de stuurgroep van de speelpleinwerking, de jeugdraad (Hoezitet) en een vertegenwoordiging van het jeugdwerk in Hasselt.
Op basis van deze analyse werd bepaald welke beleidsuitdagingen opgenomen werden voor verdere analyse. Het Strategisch Platform Kindvriendelijk Hasselt selecteerde de prioritaire uitdagingen op basis van speerpunten en aan de hand van criteria zoals de impact op de kinderrechten en leefwereld van kinderen en jongeren. Waarop het MAT en college van burgemeester en schepenen ze bekrachtigden. Op deze manier maken we na fase 1 een onderscheid tussen prioritaire en algemene beleidsuitdagingen. Ook al zijn alle thema’s belangrijk, we kunnen beter inzetten op enkele zaken die we willen realiseren. Daarom maakten we een selectie op basis van een grondige analyse, gecombineerd met de beleidsinitiatieven die vandaag al lopen. Op deze manier zorgen we voor ‘extra beleid’
De volgende thema’s werden gekozen als prioritair voor het belevingsonderzoek, fase 2: mentaal welzijn; diversiteit, inclusie en gelijke kansen; publieke ruimte; participatie en actorschap.
Fase 2: het belevingsonderzoek
In een tweede fase werd op deze 4 thema’s, dieper ingegaan met kinderen, jongeren, studenten en volwassenen. Aan de hand van verschillende methodieken verkregen we een diepgaand beeld over de beleving, ervaringen en ideeën vanuit diverse kinderen en jongeren.
Voor de uitwerking en uitvoering van het belevingsonderzoek zetten we sterk in op ons brede netwerk aan interne en externe partners en organisaties.
Vanuit hun belevingswereld formuleren we uitdagingen en schuiven we oplossingen naar voor, dit uiteraard steeds in overleg met de stad en de betrokken diensten.
We bereikten in totaal: 56 kleuters, 338 kinderen, 251 jongeren, 225 studenten en 24 volwassenen.
Fase 3: visie en strategie
Als derde en laatste visie werken we een visie en strategie over kindvriendelijkheid uit.
We gingen in gesprek met de verschillende diensten en schepenen. Op basis van deze gesprekken en de input van kinderen en jongeren maakten we een actieplan op. Hierin formuleren we:
Onze lokale visie op kindvriendelijkheid:
Wat betekent dat nu, kindvriendelijkheid in Hasselt? Waar staan we de komende jaren achter, wat willen we bereiken? Samen met het strategisch platform en het managementteam schreven we een visie rond kindvriendelijkheid in Hasselt:
We bieden kinderen en jongeren …
Want kindvriendelijk is mensvriendelijk.
We vertaalden onze visie ook op kindermaat opdat ook zij weten wat we als stad voor hen kunnen en willen betekenen.
We bouwen de komende jaren voort aan een Kindvriendelijke Stad.
Wat betekent dat voor jou?
We werken voor jou aan …
Want kindvriendelijk is mensvriendelijk.
De mandaten gekoppeld aan kindvriendelijkheid in Hasselt:
Iedere schepen is een schepen van kindvriendelijkheid en elke dienst heeft een ‘mandaat’ om aan kindvriendelijkheid te werken. Laat ons daar mee beginnen. Toch beseffen we dat er meer nodig is om kindvriendelijkheid levend te houden en te verspreiden als een olievlek binnen onze organisatie. Daarom kiezen we ervoor om volgende aanpak te hanteren:
Jeugddienst:
De jeugddienst maakt personeelstijd vrij en creëert een medewerker ‘Kindvriendelijkheid, inspraak en participatie’. Ze krijgt het mandaat om hier mee bezig te zijn/rond te werken. Samen met andere diensten zet ze inspraak- en participatietrajecten op, organiseert nieuwe belevingsonderzoeken en zorgt het hele jaar door voor een permanente vinger aan de pols.
De dienst jeugd zal fungeren als een ondersteunende dienst voor interne werkingen en participatietrajecten om kinderen en jongeren te betrekken in de thema’s die hen aanbelangen.
We kiezen ervoor als stad de focus te leggen op de directe samenwerking met de diensten. Om dit te verankeren in het beleid zal er elk kwartaal een intern overleg plaatsvinden tussen de desbetreffende dienst en de coördinator kindvriendelijkheid op de dienst jeugd. Hier worden komende projecten besproken en een kindvriendelijke toets uitgevoerd.
Directeur Vrije Tijd
Ieder lid van het managementteam is een ambassadeur voor kindvriendelijkheid in de stad. We streven ernaar dat elke directeur zijn of haar eigen project screent op kindvriendelijkheid. Daarnaast krijgt de directeur Vrije Tijd het mandaat om transversale projecten die voor het MAT verschijnen te screenen op kindvriendelijkheid en indien nodig terug naar de tekentafel te sturen.
Rapportage Kindvriendelijke Stad
Om de strategie echt te kunnen verankeren rapporteren we elke 6 maanden aan het managementteam over kindvriendelijke stad en haar stand van zaken. We definiëren een aantal KPI’s (budget, aantal m² kindvriendelijke ruimte...) waardoor we kindvriendelijkheid op een visuele, kwalitatieve en/of kwantitatieve manier in kaart kunnen brengen. Aansluitend onderzoeken we de mogelijkheden naar een aanvraagformulier welke diensten kunnen invullen voor de ondersteuning van de dienst jeugd tijdens projecten.
Adviesraden
Hasselt zet voortdurend in op zijn verschillende adviesraden. In het bijzonder Hoezitet als jeugdraad met zijn verschillende deelraden: Basta Bende (kinderraad) en de klasredactiedagen, kerngroep van het jeugdwerk, stuurgroep skaten (jongerencultuur), commissie jongerencultuur en commissie jeugdwerk. Later dit jaar zal deze uitgebreid worden met een studentenraad en vertegenwoordiging rond jeugdwelzijn.
Naast deze vaste structuren wordt er voortdurend ingezet op inspraak en participatie van onze kinderen en jongeren. Via B-part hebben kinderen en jongeren in Hasselt een vaste plek waar ze hun stem kunnen achterlaten.
Om een permanente vinger aan de pols te houden organiseren we jaarlijks nieuwe belevingsonderzoeken op basis van interne en externe noden en behoeftes, maar ook maatschappelijke tendensen.
Interne werking
Stad Hasselt wierf in april een participatieambtenaar aan, welke mee instaat voor de participatie van onze bevolking doorheen het volledige beleid. Hier zal een samenwerking ontstaan met de dienst jeugd.
Tenslotte maken we een kindvriendelijke stad allemaal samen. We zetten de komende jaren in op interne en externe samenwerkingsverbanden en stuurgroepen. We werken de komende jaren verder uit hoe we dit aanpakken en sturen steeds bij.
Doelstellingen en acties
De acties werden opgemaakt in samenwerking met de verschillende diensten vanuit hun input. Alle bestaande acties werden in kaart gebracht en de reeds bestaande budgetten werden hieraan gekoppeld. Daarnaast kwamen er verschillende ideeën uit voor nieuwe acties. Deze werden opgelijst maar zullen steeds goedgekeurd worden via de interne governance-regels. We stellen jaarlijks een ORBA-fiche op waarin alle acties voor dat jaar een plaats krijgen en nieuwe acties afgetoetst worden. De fiche voor OP23 werd reeds aangemaakt.
Deze aanpassing zal ook gebeuren in het strategisch actieplan (document).
Daarnaast worden in het strategisch actieplan ook het verloop van het traject, de plaats in de beleidsplanning en de communicatie errond opgenomen.
Dit actieplan werd ondertussen afgerond. We presenteren graag de grote lijnen van het actieplan en laten deze goedkeuren.
Uit het bestuursakkoord:
"We verliezen onze jonge Hasselaren niet uit het oog. Hasselt moet een frisse stad zijn, waar onze jeugd veilig kan opgroeien, zichzelf kan zijn en zich volledig kan ontplooien. Daarom moet het volledige beleid doorspekt zijn met de jeugdreflex. We toetsen alle beleidsmaatregelen af en bekijken of er voldoende rekening wordt gehouden met de jongeren in Hasselt. Heel belangrijk is hierbij de stem van kinderen en jongeren zelf. Het beleid moet afgestemd worden op de jongeren en zij moeten dit ondersteunen. De beste manier is door hen van bij het begin nauw te betrekken en te laten participeren."
345. We passen een kinder- en jongerentoets toe op alle beleidsdomeinen waardoor de erkenning als 'Kindvriendelijke Stad' een evidentie wordt.
Het Kinderrechtenverdrag
In 1989 nam de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties het ‘Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind’ aan. België ratificeerde in 1991 het Kinderrechtenverdrag. Bij ratificatie door een hogere overheid hebben ook lagere bestuurseenheden beleidsverantwoordelijkheid om de kinderrechten in praktijk om te zetten. Bovendien gebeurt de realisatie van kinderrechten in belangrijke mate op lokaal niveau. Daarom worden de rechten van het kind gehanteerd als basis van operationalisering voor kindvriendelijkheid op lokaal niveau.
Het Kinderrechtenverdrag bundelt alle rechten van kinderen in één verdrag: niet alleen burgerlijke en politieke rechten, maar ook economische, sociale en culturele rechten. Het Verdrag vertrekt van een visie op kinderen die uitgaat van de erkenning dat kinderen volwaardige deelnemers aan de samenleving zijn. Kinderen en jongeren zijn geen mensen in wording, maar mensen op weg naar volwassenheid. Kinderen en jongeren hebben dan ook ruimte nodig om te groeien tot een evenwichtige volwassene. Het Kinderrechtenverdrag heeft wel degelijk gezorgd voor een andere kijk op en behandeling van kinderen en jongeren: van een grotendeels beschermende houding, naar een benadering die gebaseerd is op de rechten die kinderen en jongeren hebben en waarbij zij erkend worden als actoren die actief betrokken worden in beslissingen die een impact hebben op hun leven en leefwereld.
Vanaf het moment van ratificatie wordt het Kinderrechtenverdrag een strategisch instrument. Overheid en betrokken verantwoordelijken zijn verplicht om een beleid afgestemd op de kinderrechten te ontwikkelen en de rechtspositie van kinderen te versterken.
Vlaamse vertaalslag
In België zijn verschillende overheden verantwoordelijk voor thema’s die verbonden zijn met het Kinderrechtenverdrag. De Vlaamse overheid introduceerde in 1997 een instrument om de inzet rond kinderrechten te rapporteren en te bewaken, het KER-decreet (KindEffectRapport), nadien omgevormd tot JOKER-decreet (Jongeren en Kind effectrapportage). Het decreet houdende een vernieuwd jeugd- en kinderrechtenbeleid van 20 januari 2012 bepaalt bovendien dat de Vlaamse Overheid telkens aan het begin van een regeerperiode een Jeugd- en Kinderrechtenbeleidsplan indient. Daarin geeft ze voor de volgende beleidsperiode de prioritaire doelstellingen van de Vlaamse regering aan en bepaalt ze de resultaatsindicatoren. Op federaal en Vlaams niveau werd werk gemaakt van de rechtspositie van kinderen in het kader van adoptie, spreekrecht bij echtscheidingen, hoorplicht in de jeugdbeschermingswet, een rechtspositieregeling voor jongeren in de integrale jeugdhulp, enzovoort.
Lokale context: een barometer voor leefbaarheid
Kinderrechten stoppen uiteraard niet bij de Vlaamse en federale verantwoordelijkheden. Heel wat initiatieven die concreet bijdragen aan de realisatie van de artikels in het Kinderrechtenverdrag, spelen zich af op lokaal niveau. Gemeentebesturen dragen verantwoordelijkheid voor alle beleidsterreinen die de directe leefwereld van kinderen en jongeren raken. Steden en gemeenten hebben dus evenzeer een verantwoordelijkheid in het waarborgen van de kinderrechten. Meer nog, in navolging van de VN-Habitat conferentie (1996) stellen we dat het implementeren van de kinderrechten inhoudt dat er gebouwd wordt aan een leefbare en duurzame samenleving. En laat dat net de kerntaak van een lokale overheid zijn. Artikel 2 van het decreet lokaal bestuur zegt immers dat “de gemeenten en de openbare centra voor maatschappelijk welzijn beogen om op het lokale niveau duurzaam bij te dragen aan het welzijn van de burgers en verzekeren een burgernabije, democratische, transparante en doelmatige uitoefening van hun bevoegdheden”. Kindvriendelijkheid is een kwaliteit van de stad of gemeente in al haar aspecten. Kindvriendelijkheid is dus een barometer voor de leefbaarheid.
De operationalisering van het Kinderrechtenverdrag gebeurde door UNICEF aan de hand van de beweging Childfriendly Cities. In Vlaanderen werd de toolkit 'Kindvriendelijke steden en gemeenten' ontwikkeld door Bataljong, hét netwerk van experts op vlak van lokaal beleid voor kinderen en jongeren. Concreet kunnen steden en gemeenten in Vlaanderen een traject opstarten met als einddoel het behalen van het label 'Kindvriendelijke stad of gemeente'. Het label erkent wie werkt aan kindvriendelijkheid en is 6 jaar geldig. De beoordeling gebeurt door de jury die bestaat uit: het kinderrechtencommissariaat, Hogeschool Gent, Demos, Universiteit Gent, AP Hogeschool, VVSG en Bataljong.
Kindvriendelijk beleid baseert zich op 4 principes
De gemeenteraad gaat akkoord met het opgemaakt strategisch actieplan Hasselt Kindvriendelijke Stad en de hieraan gekoppelde visie, mandaten en plaats in de beleidsplanning.